FiIodendrony to rośliny o wyjątkowym kształcie, które pięknie wypełniają przestrzeń. Doskonale pasują do nowoczesnych wnętrz, pokoi dziennych, sypialni, a nawet łazienek. Bez względu na wybrany gatunek filodendron uprawa nie sprawia trudności, dzięki czemu roślina na długo zachowuje swój oryginalny wygląd. Jak o nią dbać, aby prawidłowo wzrastała?
Spis treści:
Pochodzenie filodendronów
Nazwa „filodendron” pochodzi z greki i oznacza „przyjaciel drzewa” (phileo — miłość, dendron — drzewo). W tropikalnych lasach Indii czy Ameryki Środkowej i Południowej roślina występuje najczęściej w formie rozetowych pnączy. Oplatają one drzewa i wspinają się po ich gałęziach bez szkód dla kory czy korzeni. Filodendrony występują również w formie krzewów o dużych liściach i wyróżniają się obszerną różnorodnością gatunkową. Rozpoznano ich ponad 700, z czego opisano aż 465.
Filodendron należy do rodziny roślin obrazkowatych. W naturalnym środowisku może mieć wysokość nawet kilkunastu metrów. W domowych warunkach pnącza rosną na długość od 2 do 10 metrów, krzewy zaś osiągają skromne wymiary od 2 do 3 metrów. Wielkość, kolor i kształt liści różnią się w zależności od posiadanego gatunku rośliny. Najczęściej przybierają sercowaty, strzałkowaty lub spiczasty kształt, a ich długość wynosi od 5 do 165 centymetrów.
Kwiat filodendrona to charakterystyczna kolba z osłonką. W jej górnej części znajdują się kwiatostany męskie, u nasady zaś żeńskie. Oprócz tego filodendrony wyróżniają się też podwójnym systemem korzeni. Podziemne służą do pobierania składników odżywczych z gleby. Powietrzne natomiast podpierają pnącza na drzewach czy kratkach florystycznych.
Zastosowanie filodendronów
Filodendron ma prozdrowotne właściwości. Na terenie Amazonii wykorzystuje się go w medycynie ludowej do leczenia różnorodnych schorzeń skóry. Z jego korzeni powietrznych wyplata się zaś liny i koszyki.
Ponadto filodendron skutecznie oczyszcza powietrze w pomieszczeniach. Niweluje między innymi toksyczny formaldehyd pochodzący z kosmetyków, lakierów czy środków dezynfekujących. Usuwa także dwutlenek węgla czy benzol ze spalin. Właściciele kotów powinni jednak uważać — filodendrony są dla tych zwierząt śmiertelnie trujące.
Filodendron odmiany zdjęcia i cechy charakterystyczne
Filodendron pnący
Rośliny w formie wspinających się lub zwisających pnączy mają małe wymagania i szybko rosną, stąd potrzebują wiele przestrzeni. Oprócz tego pięknie ozdabiają mieszkanie i doskonale pasują do różnych stylów aranżacji wnętrz. Najkorzystniej prezentują się na palikach, drabinkach i kratownicach, o które zaczepiają się wieloma korzeniami powietrznymi.
Wśród gatunków pnących popularnością cieszy się między innymi filodendron czerwieniejący o zielono-szkarłatnych strzałkowatych liściach i czerwonych łodygach. Hodowcy często wybierają również filodendron Micans o jasnym żyłkowaniu i aksamitnych liściach o ciemnozielonej, przechodzącej w czerń barwie. Na uwagę zasługuje także filodendron Scandens. Jego żywo zielone liście wyróżniają się przepięknym kształtem przypominającym serce.
Filodendron postrzępiony
Odmiana postrzępiona wyróżnia się rozchodzącymi się na boki pędami. Potrzebują one dużo miejsca i dodatkowego wzmocnienia w postaci palików. Oprócz tego roślina posiada też wydłużone, soczyście zielone liście o oryginalnych rozgałęzieniach. Liczba odnóg wynosi od 2 do nawet 6 w zależności od wieku liścia.
Filodendron podwójnie pierzasty
Gatunek podwójnie pierzasty, znany również jako filodendron Selloum, można z łatwością rozpoznać po rozłożystym kształcie oraz dużych ciemnozielonych liściach z głębokimi wcięciami na krawędziach. Roślina wolno rośnie i nie sprawia trudności w uprawie. Ze względu na swoją dużą szerokość doskonale nadaje się do postawienia w rozmaitych przestrzeniach biurowych.
W grupie odmian Selloum największą popularnością cieszy się filodendron Hope. Roślina wyróżnia się dużym rozmiarem i drzewiastą formą, a także gęsto rosnącymi pofałdowanymi liśćmi o jasnozielonej barwie.
Zwartą konstrukcją charakteryzuje się także filodendron Xanadu o szerokości przewyższającej jego wysokość. Wycięcia na liściach tej odmiany stają się coraz większe z biegiem czasu, tworząc oryginalne i przyciągające wzrok desenie.
W pomieszczeniach pięknie prezentuje się również tropikalny filodendron Monstera. Posiada on duże sercowate liście o długich wycięciach i intensywnym ciemnozielonym kolorze.
Uwagę wielu hodowców przyciąga też oryginalny filodendron Atom o niewielkich rozmiarach i kształcie przypominającym atomowego grzyba. Liście rośliny posiadają głęboką zieloną barwę i wyjątkową pofałdowaną formę o nieregularnych krawędziach.
Filodendron uprawa: podstawowe zasady
Miejsce hodowli
Filodendrony najlepiej rosną w miejscach ukrytych w półcieniu. W kontakcie z bezpośrednimi promieniami słonecznymi często ulegają poparzeniom, które objawiają się poprzez deformację i matowienie liści, a także występujące na nich żółte plamy. Niedostateczna ilość słońca skutkuje zaś blaknięciem rośliny oraz nadmiernym wydłużeniem i utratą objętości pędów. Z powyższych powodów warto postawić donicę za firanką blisko okien wychodzących na północ, wschód lub zachód. W zimie należy zaś przestawić filodendrony bliżej światła.
Filodendron uprawa – odpowiednia temperatura
Oprócz półcienia filodendrony potrzebują również stałej temperatury. Powinna ona wynosić od 15 do 18 stopni zimą i od 18 do 25 stopni w czasie wiosny, lata i jesieni. Hodowcy, którym zależy na tym, aby filodendrony zakwitły, powinni zaś uprawiać rośliny w temperaturze od 22 do 27 stopni. Zbyt niski poziom ciepła w pomieszczeniu może skutkować pojawieniem się brązowych plam na liściach. Filodendrony nie przepadają również za przeciągami i wahaniami temperatur. Rośliny nie powinny stać w pobliżu grzejników czy drzwi wejściowych i balkonowych.
Korzystne podłoże
Najlepsze warunki hodowlane to takie, które imitują naturalne środowisko. Dlatego warto zadbać o to, aby w donicach znalazła się lekka i żyzna mieszanka kompostu, piasku, perlitu i włókna kokosowego. Dostarczy ona roślinom potrzebnych składników odżywczych, a także pozytywnie wpłynie na rozwój pędów i korzeni. Należy pamiętać, by ziemia miała lekko kwaśny lub obojętny odczyn pH (5-6,5). Powinna również obowiązkowo przepuszczać powietrze i nie gromadzić wody. Przed wsypaniem podłoża do donicy, dno naczynia można wypełnić niewielką ilością żwiru lub pokruszonego keramzytu. Zapewni to ochronę przed nadmiarem wilgoci.
Filodendron uprawa – podlewanie filodendronów
Aby zapewnić roślinie warunki zbliżone do tropikalnych, należy także zadbać o jej odpowiednie nawodnienie. Przesuszenie lub przelanie może bowiem skutkować różnorodnymi chorobami filodendrona i spowolnieniem jego wzrostu.
Do nawadniania filodendronów najlepiej nadaje się miękka woda utrzymana w temperaturze pokojowej. Może to być również deszczówka. Liście rośliny należy zraszać przy użyciu spryskiwacza minimum 2 razy w tygodniu przez cały rok. Warto pamiętać o tym, aby systematycznie ścierać nadmiar wody i kurz przy użyciu delikatnej ściereczki. Uchroni to filodendrona przed gniciem i rozwojem grzybów.
Oprócz tego należy też regularnie i umiarkowanie nawadniać podłoże. Powinno ono być zawsze lekko wilgotne: nigdy mokre czy suche. Przed każdym podlaniem warto sprawdzić jego stan i usunąć nadmiar wody z podstawki, aby uniknąć przypadkowego przelania rośliny. Glebę, podobnie jak liście, trzeba nawadniać minimum 2 razy w tygodniu. W czasie letnich ciepłych deszczy filodendrony można ustawić na balkonie lub wystawić do ogrodu. W zimie natomiast warto nieco ograniczyć podlewanie, aby dać odpocząć roślinie.
Nie bez znaczenia jest również właściwa wilgotność powietrza w pomieszczeniu. Powinna ona wynosić minimum 50%. Poziom ten można osiągnąć przy pomocy specjalistycznych nawilżaczy. Tańsza alternatywa to podstawienie pod doniczkę wysokiej podstawki wypełnionej kamykami lub keramzytem. Następnie wystarczy wlać do środka wodę i pozwolić, by parowała, zapewniając roślinie właściwy poziom wilgoci. Należy pamiętać, aby doniczka nie stała bezpośrednio w wodzie, gdyż filodendron może ulec przelaniu.
Przycinanie i rozmnażanie filodendronów – filodendron uprawa
Każda roślina wiele zyskuje na regularnym przycinaniu gałązek. Nie inaczej jest w przypadku filodendronów. Skracanie pędów pobudza roślinę do dalszego wzrostu, a także pozwala zachować odpowiedni kształt rośliny. Zabieg warto wykonać przy użyciu ostrego i zdezynfekowanego narzędzia pod koniec zimy lub wczesną wiosną.
Odcięte pędy, które posiadają korzenie powietrzne, 2 lub 3 liście oraz charakterystyczne zgrubienie między nimi, można wykorzystać do rozmnażania rośliny. Wystarczy odczekać od 3 do 5 godzin, aż zagoją się rany filodendrona, a następnie umieścić sadzonkę w wodzie z dodatkiem węgla aktywnego. Inna opcja to zanurzenie odciętych pędów w ukorzeniaczu i włożenie ich do pojemników wypełnionych mieszanką piasku i kompostu w proporcji 1:1. Tak przygotowane sadzonki należy ustawić w miejscu o temperaturze od 22 do 25 stopni i systematycznie nawadniać. Po kilku tygodniach na końcach pędów pojawią się kilkucentymetrowe korzonki. Gdy to nastąpi, nowe filodendrony można przenieść do doniczek i podeprzeć palikami.
Filodendron uprawa – przesadzanie roślin
Oprócz przycinania filodendrony potrzebują również częstej wymiany donicy na nową, maksymalnie o 2 rozmiary większą. Zapewni to korzeniom wystarczająco dużo miejsca do wzrostu, a także ochronę przed gniciem i połamaniem. Młode filodendrony należy przesadzać raz w roku. Starsze okazy można zaś przenosić do nowego naczynia co 2-3 lata, pamiętając o podparciu pędów drutami, drabinkami lub bambusowymi palikami dla zapewnienia większej stabilności. Najlepszy moment na przesadzanie to marzec lub początek kwietnia.
Filodendron uprawa – nawożenie filodendronów
Nie należy również zapominać o systematycznym nawożeniu filodendronów. Rośliny potrzebują dodatkowej dawki składników odżywczych w czasie największego wzrostu, czyli od kwietnia do sierpnia. W pozostałe miesiące trzeba natomiast zrezygnować z nawożenia i pozwolić filodendronom przejść w stan zimowania. Wyjątek stanowi całoroczna hodowla w wysokiej temperaturze przy jednoczesnym stosowaniu sztucznego oświetlenia. W takim przypadku nawozy można stosować przez cały rok, dostosowując ich ilość do aktualnego stanu rośliny.
Filodendrony warto nawozić co 7-10 dni lub co 2 tygodnie przy użyciu wody z biohumusem, specyfików organicznych lub rozpuszczalnych środków mineralnych. W sklepach ogrodniczych dostępne są również pałeczki do wbijania w podłoże co 3 miesiące. Nawozy należy obowiązkowo stosować naprzemiennie zgodnie z instrukcją. Dzięki temu nie dojdzie do ich przedawkowania.
Filodendron uprawa – choroby filodendronów i sposoby ich leczenia
Filodendron należy do gatunków odpornych na szkodniki i choroby. Gdy zaczyna niedomagać, przyczyną jest najczęściej niewłaściwa pielęgnacja. Do sygnałów, że roślina potrzebuje dodatkowej opieki, należą:
Nadmierna łamliwość i karłowacenie rośliny
Kruche i coraz krótsze łodygi to znak, że filodendronowi brakuje odpowiedniej podpory. Aby poprawić stan rośliny, wystarczy oprzeć jej pędy na dodatkowym paliku czy drabince. Zaczepi się o nie korzeniami powietrznymi.
Filodendron może również przestać rosnąć w wyniku nieprawidłowego nawożenia. Zbyt dużo nawozu skutkuje zwijaniem się końcówek liści ku dołowi, brązowieniem ich brzegów i zanikaniem korzeni. Remedium to natychmiastowe przesadzenie filodendrona i wymiana podłoża na nowe. Zbyt mała dawka składników odżywczych prowadzi natomiast do gnicia korzeni, a także zamierania i żółknięcia wierzchołków pędów. Aby poprawić stan filodendrona, należy zwiększyć ilość stosowanych specyfików.
Plamistość
Choroby filodendrona można łatwo rozpoznać po stanie jego liści. Najbardziej charakterystyczne objawy daje niedobór magnezu: na liściach pojawiają się wtedy żółte plamy w kształcie litery V. Problem rozwiąże podlewanie rośliny wodą z dodatkiem niewielkiej ilości siarczanu magnezu.
Żółknące liście to sygnał, że filodendron uległ przelaniu. Aby zatrzymać ten proces, trzeba wstrzymać się z nawadnianiem aż do całkowitego wyschnięcia podłoża. W skrajnych przypadkach zaleca się także przesadzenie rośliny do suchej doniczki i wymianę ziemi na nową. Warto przy okazji sprawdzić stan korzeni, delikatnie oczyścić je ze starej gleby i wyciąć zgniłe elementy. Miejsce cięcia należy posmarować ukorzeniaczem.
Żółte i brązowe wodniste plamy to znak, że roślina padła ofiarą grzybów. Pojawiają się one najczęściej w wyniku przelania rośliny lub hodowania jej w zbyt twardej glebie, która nie przepuszcza powietrza. Walkę z grzybami należy rozpocząć od wycięcia zainfekowanych pędów i ograniczenia zraszania liści. Samego filodendrona trzeba zaś przesadzić do suchej donicy z nowym podłożem. Oprócz tego warto również spryskiwać roślinę fungicydami przeciwgrzybicznymi. Środki należy stosować minimum 3 razy w odstępie 7-10 dni.
Podobnie należy postępować w przypadku plamistości obwódkowej. Przypadłość można rozpoznać po niewielkich żółtych plamach o czerwonych krawędziach i zapadniętym środku. Jeśli w pomieszczeniu panuje zbyt wysoka temperatura, warto ją obniżyć, aby filodendron szybciej wrócił do zdrowia.
Na uwagę zasługują również ciemnobrązowe lub czarne wodniste plamy o okrągłym kształcie i żółtej obwódce. Świadczą one o ataku bakterii. Chorobę można wyleczyć poprzez wycięcie zajętych pędów i regularne opryskiwanie filodendrona środkiem przeciwbakteryjnym. Chlorotyczne malutkie plamki o żółtej barwie, które licznie pokrywają liście to z kolei sygnał, że roślina została zainfekowana przez wirusy. W takiej sytuacji niestety trzeba usunąć filodendrona z mieszkania.
Oparzenia i utrata liści
Filodendron może też tracić liście przez złą jakość powietrza w mieszkaniu czy niedostateczne oświetlenie. Poparzenia lub deformacje świadczą z kolei o nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne. Należy wtedy przestawić roślinę w nieco ciemniejsze miejsce i wyciąć jej najbardziej zniszczone części.
Filodendron uprawa – pasożyty i inne szkodniki
Zagrożenie dla filodendrona stanowią również przędziorki i wełnowce, które powodują żółknięcie rośliny. O obecności wełnowców świadczą kępki wełny zbierające się na liściach i łodygach filodendrona. Aby się ich pozbyć, należy przy pomocy ściereczki lub patyczka usunąć wszystkie owady, a następnie spryskać całą roślinę preparatem dedykowanym walce z wełnowcami.
Znak rozpoznawczy przędziorków to z kolei gęsta pajęczyna o drobnych oczkach, znajdująca się na spodzie liści i blisko podłoża. Podobnie jak w przypadku wełnowców, filodendrona należy delikatnie oczyścić i spryskać środkiem przeciwko przędziorkowi.
Warto pamiętać, że oba typy szkodników lubują się w miejscach suchych o niskiej wilgotności powietrza i łatwo przenoszą się na inne rośliny. Z powyższych powodów zaleca się odizolowanie zainfekowanego filodendrona i podniesienie wilgotności powietrza w pokoju do 60-80%, aby zatrzymać proces rozmnażania szkodników.
Roślina może także paść ofiarą larw muszek ziemiórek. Wykluwają się one z jaj złożonych w ziemi i niszczą korzenie, powodując usychanie i żółknięcie filodendrona. Ziemiórki lubią ciepłe i wilgotne środowisko, dlatego warto unikać nadmiernego podlewania rośliny, by nie dopuścić do ich rozmnażania. Jeśli jednak doszło już do wyklucia się larw, trzeba odizolować filodendrona i przesadzić go do suchej doniczki wypełnionej świeżą ziemią. Należy pamiętać o oczyszczeniu korzeni z poprzedniego podłoża. W przeciwnym wypadku jaja ziemiórki mogą przenieść się do nowego naczynia. Oprócz tego roślinę warto spryskać preparatem owadobójczym. Na krawędziach donicy można również nakleić żółty lep na muchy, aby wyłapać dorosłe osobniki.
Hodując filodendrona, należy także uważać na wciornastki. Owady wysysają sok z liści przy pomocy kłująco-ssących aparatów gębowych, pozostawiając srebrne plamki, odchody w postaci ciemnych punkcików i lepki nalot. W efekcie łodygi i liście brązowieją i usychają. Wciornastki z łatwością przenoszą się na inne rośliny, dlatego należy koniecznie odizolować zainfekowanego filodendrona. Liście i pędy warto również spryskać środkiem chemicznym przeznaczonym do walki z tymi owadami.
Filodendron uprawa: podsumowanie
Filodendrony to piękne rośliny o bogatej różnorodności gatunkowej. Prawidłowo hodowane oryginalnie wypełnią każdą przestrzeń, wprowadzając do niej tropikalną aurę i nutę elegancji. Uprawa filodendronów nie sprawia wielu trudności: poradzą z nią sobie zarówno zaawansowani, jak i początkujący ogrodnicy. W przypadku wątpliwości warto skonsultować się ze sprzedawcą lub innymi hodowcami.
