Pochodzące z dalekiego wschodu drzewka bonsai zawojowały ogrody i mieszkania swą wyrafinowaną orientalną formą. Ich uprawa może jednak sprawiać trudności początkującym hodowcom. Jak pielęgnować drzewko bonsai? O czym należy pamiętać, aby prawidłowo rosło i nie straciło swojego wyjątkowego kształtu?
Spis treści:
Jak powstaje drzewko bonsai?
Bonsai uzyskuje się poprzez miniaturyzację kilkumetrowych pędów drzew i krzewów. Rośliny skraca się do wysokości kilku centymetrów i spłyca ich korzenie. Kolejny krok to regularne przycinanie i drutowanie pędów, aby nadać im artystyczny karłowaty kształt. Tak uformowane bonsai zostaje następnie przeniesione do płytkiej donicy, którą ustawia się w widocznym, dekoracyjnym miejscu.
Style bonsai
Drzewka bonsai można formować na kilka różnych sposobów. Do najpopularniejszych należą rośliny utrzymane w prostym stylu Chokkan. Posiadają one pędy ułożone równomiernie na kształt piramidy oraz idealnie wyprostowany pień. Podobnie prezentuje się styl Moyogi, który jednak umożliwia artystyczne odstępstwa i zabawę liniami.
Łatwe w uprawie są także pochylone bonsai Shakan. Swoją formą przypominają one drzewa rosnące na zboczach i stromych urwiskach. Doświadczonym hodowcom, którzy lubią eksperymentować, poleca się zaś wyjątkowy styl Fukinagashi. Uformowane w ten sposób rośliny naśladują drzewa kołyszące się na wietrze za sprawą wygiętych w jedną stronę gałązek. Oryginalne efekty zapewnia również styl Kabudachi, który doskonale pasuje do roślin o wielu pniach.
Drzewko bonsai do ogrodu i mieszkania: jakie gatunki nadają się do miniaturyzacji?
Drzewko bonsai żywe można stworzyć z wielu różnorodnych roślin. Należy pamiętać o tym, aby wybrany gatunek posiadał małe liście, widoczne pnie, a także drewniane i niezbyt sztywne gałązki, które nie będą się łamać w trakcie formowania. W przeciwnym wypadku miniaturyzacja może zakończyć się niepowodzeniem.
Najprostsze w uprawie są rośliny o egzotycznym pochodzeniu, takie jak pieprzowce czy fikusy. Z tego powodu poleca się je osobom, które dopiero rozpoczynają przygodę z hodowlą miniaturek. Wymagający nie jest również mirt pospolity oraz drzewko szczęścia bonsai, znane też jako grubosz owalny. Powyższe rośliny można bez przeszkód pielęgnować w domowych warunkach bez szkody dla stworzonej kompozycji.
Bardziej doświadczeni hodowcy mogą pokusić się o uprawę miniaturek klonu, świerku, buku, miłorzębu czy jałowca. Oryginalnie prezentują się również karłowate wersje drzew i krzewów wieloletnich, takich jak sosny, dęby, cisy i brzozy. Powyższe rośliny potrzebują okresu zimowania do prawidłowego rozwoju. Z tego powodu należy hodować je na zewnątrz na balkonach lub w ogrodach.
Drzewko bonsai cena
Miniaturyzowanie roślin od podstaw wymaga rozwiniętego zmysłu artystycznego, fachowej wiedzy na temat hodowli i aranżacji, a także dużych pokładów cierpliwości. Zamierzony kształt drzewka uzyskuje się bowiem dopiero po kilku lub kilkunastu latach systematycznej pielęgnacji. Bardziej rozbudowane kompozycje wymagają zaś nawet do kilkudziesięciu lat ciężkiej pracy i zaangażowania. Z tego powodu osobom początkującym poleca się zakup przygotowanego wcześniej drzewka bonsai, a następnie regularne dbanie o nie, by nie straciło swoich walorów estetycznych.
Drzewka bonsai kosztują zazwyczaj od kilkudziesięciu do kilkuset złotych. Ostateczna cena zależy od wieku i gatunku rośliny, a także stylu miniaturyzacji. Kompozycje warto kupować wyłącznie w specjalistycznych sklepach ogrodniczych, które posiadają renomę wśród hodowców. Należy również dokładnie sprawdzić stan wybranego drzewka oraz oznaczenia informujące o typie rośliny. Da to pewność, że zakupione bonsai jest warte swej ceny i nie zwiędnie po kilku dniach uprawy.
Drzewko bonsai pielęgnacja: o czym trzeba pamiętać?
Każde bonsai wymaga indywidualnego podejścia. Ich pielęgnacja powinna być zgodna z aktualną porą roku, miejscem uprawy oraz wymaganiami rośliny. Dbając o drzewko, warto tym samym zapoznać się z zasadami hodowli wybranego gatunku, a także bacznie obserwować jego reakcje na wszelkie zmiany. Dzięki temu bonsai będzie prawidłowo się rozwijać.
Idealna ilość światła
Wiele drzewek bonsai potrzebuje umiarkowanego nasłonecznienia. Nie służą im zarówno miejsca zbyt zacienione, jak i te skąpane w bezpośrednich promieniach słońca. Z tego powodu rośliny hodowane w ogrodzie warto stawiać w pobliżu innych drzew i krzewów, zwłaszcza w okresie letnim. Stosowanie się do powyższej zasady zapewni kompozycji potrzebny półcień, co ochroni ją przed wysuszeniem i rozwojem chorób. W czasie zimy należy zaś obowiązkowo zadbać o zabezpieczenie rośliny przed przemarznięciem. W tym celu wystarczy umieścić doniczkę w dole wykopanym w glebie, obficie podlać bonsai, a następnie osłonić korzenie drzewka przy pomocy styropianu, słomy lub gałązek iglaków. Koronę warto zaś ostrożnie otoczyć białą agrowłókniną.
Drzewka bonsai hodowane w domu również potrzebują odpowiedniej dawki słońca, dostosowanej do indywidualnych potrzeb wybranego gatunku. Rośliny w okresie wiosenno-letnim należy eksponować w ciepłych i umiarkowanie nasłonecznionych miejscach o podwyższonym stopniu wilgoci. Przy dopisującej pogodzie, w połowie maja kompozycje można wystawić na taras lub balkon, czy przenieść do ogrodu. Powyższe działanie pozytywnie wpłynie na wzrost drzewek i poprawi ich ogólną kondycję. Na czas jesieni i zimy umieszczone na zewnątrz domowe rośliny należy jednak obowiązkowo przenieść z powrotem do mieszkania. Warto to zrobić, zanim temperatura na zewnątrz spadnie poniżej 15 stopni Celsjusza. Kompozycje powinny następnie zostać przestawione do chłodnego i umiarkowanie nasłonecznionego pokoju i pozostać tam przez cały okres zimowania.
Drzewka bonsai pielęgnacja poprzez przycinanie i drutowanie
Miniaturyzowane drzewa i krzewy wymagają systematycznego przycinania i drutowania pędów w celu utrzymania pięknego kształtu całej aranżacji. Powyższe zabiegi warto wykonywać w okresie wiosenno-letnim, gdy roślina znajduje się w stanie wegetacyjnym. Pobudzi ją to do obfitszego wzrostu.
Przed rozpoczęciem pielęgnacji warto nabyć specjalne nożyczki przeznaczone do przycinania bonsai, a także starannie zdezynfekować ich ostrza przed użyciem. Nie zaleca się ręcznego odrywania lub wykręcania witek. Może to prowadzić do osłabienia rośliny i zniszczenia nadanego jej kształtu. Kolejny krok to dokładne oględziny całej kompozycji. Skrócenia wymagają wszystkie gałązki, które są za długie, nie pasują do ogólnej aranżacji lub rosną w niewłaściwym kierunku. Niepotrzebne pędy należy przycinać pod kątem, zachowując odległość 3-5 mm od rosnących niżej liści. Miejsca po odciętych witkach warto zaś oprószyć węglem aktywnym dla ochrony przed rozwojem chorób. Tak przygotowane gałązki owija się następnie miedzianym lub aluminiowym drutem dla utrzymania właściwego kierunku wzrostu. Jeśli zacznie wbijać się w pędy, należy go odwinąć i drutować roślinę ponownie. Powyższych zabiegów nie wykonuje się w okresie jesienno-zimowym. Dzięki temu rośliny mogą odpocząć i łatwiej przechodzą w stan zimowania.
Przesadzanie drzewka bonsai
Inny ważny zabieg pielęgnacyjny to zmiana doniczki i podłoża na nowe. Wykonuje się go wyłącznie w okresie wiosennym. Młode kompozycje należy przesadzać co dwa lata. Starsze zaś, stworzone z roślin liściastych i iglastych, potrzebują wymiany naczynia odpowiednio co trzy i pięć lat.
Przed przesadzeniem bonsai warto ocenić stan rośliny poprzez ostrożnie wyjęcie jej z pojemnika wraz z otaczającą ją glebą. O potrzebie zmiany doniczki świadczą nadmiernie rozwinięte korzenie, które ściśle otaczają podłoże i nie mają wystarczającej ilości miejsca do dalszego wzrostu. Drzewko należy przesadzić również wtedy, gdy ziemia w naczyniu nosi ślady chorób i obecności pasożytów.
Zabieg rozpoczyna się od skrócenia i delikatnego oczyszczenia korzeni bonsai z podłoża. Kolejny krok to staranny wybór nowej doniczki. Powinna ona być płaska i wyposażona w otwory do odprowadzania nadmiaru wody. Pojemnik należy obłożyć siatką i wypełnić jego dno niewielką ilością podkładu drenażowego. Następnie można wsypać do środka pierwszą porcję ziemi. W tym celu stosuje się najczęściej mieszankę glinki, gruboziarnistego piasku i torfu, bogatą w różnorodne składniki odżywcze. Do tak przygotowanego naczynia przenosi się bonsai i przykrywa korzenie resztą podłoża aż do wypełnienia doniczki. Na koniec należy obficie podlać całą kompozycję. Wierzch gleby warto ubić palcami i oprószyć gliną dla ochrony podłoża przed wypłukiwaniem. Ziemię można również ozdobić drobnymi roślinami i kamykami dla uzyskania wyrafinowanych efektów aranżacyjnych.
Podlewanie drzewka bonsai
Nawadnianie to bez wątpienia jedna z najtrudniejszych części pielęgnacji bonsai. Powodem jest spłycony system korzeni rośliny, który idzie w parze z wyższą wrażliwością na nieodpowiednie warunki hodowli. Płaskie naczynie o niewielkich rozmiarach nie pozostawia zaś dużo miejsca na wodę, co prowadzi do jej szybkiej utraty. Stąd łatwo o przypadkowe przelanie lub przesuszenie drzewka.
Przyjmuje się, że ziemia w pojemniku powinna być stale lekko wilgotna. Jej wysuszenie to sygnał, że drzewko bonsai potrzebuje natychmiastowego nawodnienia. Większość gatunków wystarczy podlać raz dziennie w czasie wiosny i dwa razy dziennie w trakcie letnich upałów. Okres jesienno-zimowy to z kolei dobry moment na zmniejszenie nawadniania, aby roślina mogła odpocząć i przygotować się do nadchodzącej wegetacji.
Bonsai można podlewać na kilka sposobów. Jeden z nich to zraszanie liści i gleby przy użyciu małej konewki. Dobrym rozwiązaniem jest również zanurzenie doniczki w wodzie do poziomu podłoża i odczekanie, aż na powierzchni przestaną się pojawiać bąbelki powietrza. Następnie wystarczy wyjąć pojemnik i odprowadzić nadmiar wilgoci przez wydrążone otwory, aby nie dopuścić do rozwoju pleśni i gnicia korzeni. Zabieg należy przeprowadzać w godzinach wieczornych przy użyciu wody ubogiej w wapń i utrzymanej w temperaturze pokojowej.
Drzewko bonsai a nawożenie
Ostatni krok pielęgnacyjny to regularne stosowanie nawozów. Dostarczają one witamin i minerałów potrzebnych do prawidłowego wzrostu, a także wzmacniają pędy i ochraniają je przed różnymi chorobami. Rynek oferuje nawozy w formie granulatów i tabletek wkładanych w podłoże. Dostępne są również rozpuszczalne proszki do aplikacji w trakcie podlewania oraz artykuły w płynie do spryskiwania liści. Podczas zakupów warto pamiętać o tym, aby wybrany produkt był przeznaczony do pielęgnacji posiadanego gatunku rośliny. Podczas nawożenia należy także stosować się do zaleceń producenta i nie przekraczać ilości dozwolonych dawek.
Drzewko bonsai nawozi się od kwietnia do sierpnia w czasie wegetacji, aby pobudzić je do obfitszego puszczania pędów. W tym celu stosuje się artykuły bogate w fosfor, azot i potas. Jesienią można zaś aplikować produkty o niskiej lub zerowej zawartości azotu dla wzmocnienia nowych gałązek. Nawożenie nie jest zalecane zimą, po zmianie miejsca ekspozycji, a także przez pierwsze trzy tygodnie po przesadzeniu rośliny.
Drzewko bonsai pielęgnacja: podsumowanie
Uprawa bonsai wymaga czasu, cierpliwości i stałego zaangażowania. Warto jednak się jej podjąć, gdyż rezultaty wynagradzają wszelkie trudy i stanowią przepiękną ozdobę każdego ogrodu i mieszkania. W przypadku trudności warto skonsultować się z innymi hodowcami, a także zaczerpnąć porady u sprzedawców bonsai. Dzięki temu pielęgnacja stanie się prostsza, a roślina zachowa wyrafinowaną formę na dłużej.
